TRABZON’U TANIYALIM…
DEĞERLİ DOSTLARIM SEVGİLİ GENÇLER
Derneğimizin 7 yıldır büyük bir özveri ile gerçekleştirdiği “TARİHİ TÜRK EVLERİ HAFTASI” bu yıl Karadenizin incisi TRABZON’da…
Amacımız, mimarî kültürümüzü yöre yöre tanımak ve tanıtmak. Güzel Anadolumuzun özelliklerini her yönü ile, bu konuya gönül verenlerle ve de bilenlerle tartışmak, önemli kültürel sorunlara çözümler getirilmesini sağlamaktır.
Türk evleri, yaşantımızı, sosyal medeniyetimizi, dolayısıyla geçmişimizi kanıtlamak açısından en önemli faktördür. Bu nedenle, kültürümüzün beşiği olan ve insan yaşamındaki derin etkisinin inkâr edilemeyeceği bu değerli sivil mimarîmi- zin yaşaması, toplumumuzun yaşaması demektir. 8. TARİHİ TÜRK EVLERİ HAFTASI’ nı Trabzon Belediye Başkanlığı ile işbirliği yaparak gerçekleştiriyoruz. Yöre- nin tanıtılması, tarihi ile, kültürü ile, folkloru ile ve gençlerin sanat çalışmaları ile işte TRABZON diyoruz…
Bir şehir ki Tarih Beldesi Bir şehir ki Kültür Beldesi
Bir şehir ki Doğa Beldesi
Trabzon, kültürün, tarihin, doğanın iç içe kaynaştığı bir güzel belde. Karadenizin coşkulu sularını, türlü yeşilini ve güzel mimarisini göreceğiz.
Başta Trabzon Belediyesi olmak üzere, tüm konuşmacı ve katılımcılara yürekten teşekkür eder, gelecek yıl başka bir güzel kentimizde buluşmak dileğiyle saygılarımı sunarım.
Türkiye Tarihi Evleri Koruma Derneği Başkanı
Perihan Balcı
KÜLTÜR DÜĞÜMÜ TRABZON
Anadolu kültürü içinde Doğu Karadeniz yöresinin çok farklı bir kimliği vardır. Bu kimliğin oluşumunda ilk çağlardan bu yana, oldukça değişik kültürlerin katkıları bulunmaktadır. Doğu Karadeniz’in merkezi Trabzon kenti son otuz yıl öncesine kadar kendine özgü karak- terini koruyabilmesine karşılık, özellikle son on yıl için- de imar faaliyetlerine boyun eğmek zorunda kalmıştır. Yeni yapılaşmalar Trabzon’un kültür çeşitliliğinin izle- rini silmekte, artık tüm ülkede geçerli olan beton mi- marisinin monotonluğunu ve sevimsizliğini körükle- mektedir. Bu olgu son yıllardaki kültürel yozlaşmanın bir uzantısıdır.
Trabzon İ.Ö. 670 Yıllarında Miletoslu kolonicilerce kurulmuş sırasıyla Medler (609-550), Persler (550-332), Romalılar (İ.Ö.: 66-İ.S.: 395) burada egemenlikler kurarak Orta çağa ulaşmıştır. Bizanslılar (395 – 1204) zamanında kent Araplarla dört kez el değiştirmiş ama sonunda Bizanslılar hakim olmuşlardır. Kafkas kavmi olan Gürcüler ile Selçukluların baskınları zaman zaman başarılı olmuş ve kısa süreli eldeğişimlere uğramıştır. Trabzon’u 1204 tarihinde Aleksios ve David Komneos Kardeşler ele geçirerek Rum Pontos Dönemini başlatmışlardır. 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet zamanında Osmanlıların eline geçen Trabzon, 1625 yılında Kazak baskını, 1916-1918 yıllarında Rus işgaline uğramış, ama tekrar Türklerin egemenliği gücünü göstermiştir.
Kısaca değinilen tarihi olayların daha nicesine tanık olan Trabzon Kenti, yüzyıllarca çok çeşitli kültürlerin adeta buluşma yeri haline gelmiştir. Kültür düğümü- nün son halkasını oluşturan Osmanlılar zamanında Türk etkisi yerel mimariye yeni boyutlar kazandırmıştır.
Geleneksel mimarinin bugünkü örnekleri, yöredeki engebeli arazi yapısının, bol yağışlı iklimin, geçim kaynaklarının, üretim ilişkilerinin ve toplumun sosyokültürel yapısının eseridir. Kesim için ormandan ağacın seçiminden, evler, camiler, mescitler, köprüler, deniz tekneleri ve günlük yaşamda kullanılan her türlü araç- gereçlerin yapımına kadar yüzyıllardır ustaların gösterdikleri üstün beceri, atadan kalma köklü bir usta çırak ilişkisinden beslenmiştir.
Torunlarının yaptığı beton binaya ölene kadar ayağını atmayan ve “Ben o eve girmem o eve girerse, doktor girer” diyen Ali Rıza Usta’nın bildikleri elbette bizim bildiklerimizden çok daha fazla idi.
O halde eski insanlarımızın Doğu Karadeniz’deki olağanüstü bilgi ve becerilerinin temsilcileri olan eski ustalara kulak verelim “Buralarda beton bina gitmez” diyen ustanın mesajını dinleyelim. Karadeniz’de gerek yapısal açıdan gerekse mekan organizasyonu açısından elbette bugün yaptıklarımızdan çok daha sağlıklı, kullanışlı, sevecen ve güzelini yapmak mümkündür. Eski değerlerimizi yeniden tanıyarak, yeniden yorumlayarak kültür sürekliliği içinde geleceği hedef alarak. Trabzon Doğu Karadeniz’de halkıyla üniversitesiyle yerel yönetimi ile öncülük yapabilir ve yapacaktır inancındayız.
Doç. Dr. Cengiz Eruzun – Y. Mimar
